Friedrich Nietzsche is considered one of the most brilliant thinkers in the history of philosophy, although a number of myths have grown up about the character, also surrounded by many controversies. His works and thoughts have provided inspiration for humanists with a wide spectrum of most different interests. Nietzsche did not want to be regarded as a philosopher, but he has been living in the contemporary consciousness as a thinker nonetheless. According to the extraordinary style of Nietzsche’s works, however, he (...) also is considered a poet, one of the most distinctive stylists, even the most virtuoso writer in the history of German. What is more, the stylistic level of Nietzsche’s oeuvre leads to discourses upon its affinity with philosophical or literary studies. The aim of the present article is to review the question mentioned in the title, following the opinions of representative literary figures (such as Heinrich Mann, Thomas Mann, Gottfried Benn, Stanisław Przybyszewski) and philosophers (e.g. Martin Heidegger, Wilhelm Dilthey, Karl Jaspers) as well. (shrink)

Prezentowany artykuł jest próbą usystematyzowania zróżnicowanych ujęć typologizacji imiesłowów (participiów) w języku niemieckim i polskim. W pierwszej części artykułu autor stara się uporządkować terminologię dotyczącą imiesłowów w obydwu rozpatrywanych językach oraz omówić aktualny stan badań w tym zakresie. W dalszej kolejności autor próbuje sprowadzić do jednego mianownika wszystkie teorie odnoszące się do klasyfikacji imiesłowów jako zjawiska językowego, obecnego we wszystkich językach indoeuropejskich. Z rozważań zawartych w artykule wynika, że klasyfikacja imiesłowów w dalszym ciągu jest kwestią otwartą, choć próby jej rozstrzygnięcia (...) pojawiły się już w czasach antycznych. Trudności w jednoznacznym opisie imiesłowów wynikają z różnorodnych perspektyw ujęcia problemu, które w dodatku nie wykluczają się wzajemnie. Niektórzy badacze negowali nawet autonomiczność imiesłowów jako części mowy, traktując je w zależności od funkcji i kontekstu jako formy czasownikowe, przymiotnikowe, przysłówkowe oraz rzeczownikowe (w języku niemieckim również jako partykuły i przyimki). Trudno chociażby jednoznacznie ocenić, czy dany imiesłów jest zadiektywizowanym czasownikiem czy werbalnym przymiotnikiem. Ponieważ ulegają one licznym konwersjom, należy często brać pod uwagę stopień ich leksykalizacji (perspektywa synchroniczna), bądź uciekać się do etymologii (perspektywa diachroniczna). W podsumowaniu autor odwołuje się do teorii prototypów, która, jego zdaniem, jest swego rodzaju kompromisem wobec wszystkich zaprezentowanych opinii dotyczących typologizacji imiesłowów. (shrink)

Autor niniejszego artykułu stawia sobie za cel sklasyfikowanie różnorodnych możliwości przekładu na język niemiecki polskich konstrukcji z imiesłowami. Dotyczy to, zgodnie z polską tradycją gramatyczną, czterech typów imiesłowów: przymiotnikowych biernych i czynnych oraz przysłówkowych uprzednich i współczesnych. Jako materiał źródłowy posłużyły prozatorskie utwory znanych pisarzy polskich oraz ich przekłady dokonane przez zawodowych tłumaczy niemieckich, specjalizujących się w przekładach literatury polskiej. Z zaprezentowanego materiału wynika, że należy unikać bezkrytycznego kopiowania polskich struktur imiesłowowych, w szczególności, gdy mamy do czynienia z imiesłowami przysłówkowymi. (...) Na podstawie przedstawionych fragmentów tekstów można jednak stwierdzić, że tłumacz ma do dyspozycji szeroki wachlarz struktur ekwiwalentnych, które w języku niemieckim są bardziej akceptabilne. Jakkolwiek wybór określonego wariantu jest indywidualną kwestią tłumaczącego dany tekst, to jednak można wyróżnić ponadindywidualne tendencje w przekładaniu danych struktur, jak np. oddawanie zaprzeczonych imiesłowów przysłówkowych za pomocą konstrukcji bezokolicznikowej z ohne ... zu, które tworzą swego rodzaju modele strategii przekładu określonych tekstów. Przy tłumaczeniu polskich konstrukcji z imiesłowami nie do przecenienia jest również aspekt pragmatyczny. (shrink)